Κοίτα να δεις τελικά ανατροπή: Η χρονιά ήταν πολύ καλύτερη από όσο τη θυμόμασταν. Ποια ταινία όμως είναι η καλύτερη της χρονιάς;
Είχε πολλές προτάσεις από το Ευρωπαϊκό σινεμά - ακόμα κι εκείνες που δεν μας άρεσαν αλλά μπόρεσαν να ανοίξουν σινεφίλ συζητήσεις: Οι υπνωτιστικές “Άλπεις” του Λάνθιμου, το Pedro mash-up από το “Δέρμα Που Κατοικώ”, το τέλος του κόσμου δια χειρός Trier στη “Μελαγχολία”, ο διασκεδαστικός “Artist” που μας επιστρέφει στη δόξα του βωβού κινηματογράφου, το παλαβό “Ο Θάνατός σου η Ζωή μου” με την ερμηνεία της χρονιάς από τον Vincent Gallo.
Το Αμερικάνικο σινεμά μίλησε για τη φθορά του έρωτα (“Blue Valentine”), για τη θνησιμότητα (“Μη Με Αφήσεις Ποτέ”), για τον φόβο της ήττας ως κινητήριο δύναμη (στο “Moneyball” με έναν υπέροχο Brad Pitt), για την τέχνη που διαρκώς αλλάζει κι εξελίσσεται (“Μεσάνυχτα στο Παρίσι” του μοναδικού Woody Allen).
Και η Ασία... βασικά χρειαζόμαστε περισσότερη Ασία στις Ελληνικές αίθουσες.
Αριστουργήματα σαν τους “13 Assassins” του Takashi Miike, τα “Cold Fish” και “Guilty of Romance” του Sion Sono και “I Saw the Devil ” του Ji-woon Kim δεν είδαν ποτέ το σκοτάδι της μεγάλης οθόνης στην Ελλάδα.
Ακόμα, οι 3 καλύτερες Βρετανικές παραγωγές του 2011 περιορίστηκαν σε Φεστιβαλικές, μια-κι-έξω προβολές στη χώρα μας. Μιλάμε για το συγκλονιστικό “Senna”, το σινεφίλ sci-fi “Attack the Block” και την coming of age δραμεντί “Submarine”.
Συνυπολογίζοντας και καθηλωτικά δράματα σαν το πυγμαχικό “Warrior” (με μεγάλο Nick Nolte) ή το αισθηματικό “Like Crazy”, βγαίνει με ευκολία εναλλακτική δεκάδα με ταινίες χωρίς διανομή. Like crazy είναι η διανομή μάλλον.
Ποιες είναι όμως οι 10 ταινίες που ξεχωρίζουμε (περισσότερο) από όσες παίχτηκαν στις Ελληνικές αίθουσες μες στο 2011;
10. “Πρέπει να Μιλήσουμε για τον Κέβιν”
(We Need to Talk About Kevin, της Lynne Ramsay)
Λατρέψαμε την ένταση αυτής της παντελώς εξωφρενικής ιστορίας για μια μητέρα που διαπιστώνει πως έχει βασικά γεννήσει τον διάβολο σε μορφή μικρού αγοριού.
Οικογενειακό θρίλερ στην παράδοση της “Προφητείας” αλλά πακεταρισμένο σαν arthouse Ευρωπαϊκό φιλμ, γυρισμένο με άρρωστα χρώματα και κρεμασμένες γωνίες του κάδρου, στημένο γύρω από μια μεγαλειώδη (στις σιωπές και στην παράνοια) Tilda Swinton και με την ιστορία δομημένη γύρω από ένα κομβικό σημείο που όσο κι αν η Ramsay ανεβάζει την ένταση, παραμένει εν τέλει αδιανόητο. Γι’αυτό και σοκαριστικό.
9. “Super 8”
(του JJ Abrams)
Λιγότερο blockbuster (ή σπουδή πάνω σε αυτά) και περισσότερο ερωτικό γράμμα του Abrams προς τον Spielberg που αγάπησε μικρός, αυτή η γλυκιά, μελαγχολική μίξη monster movie και εφηβικής περιπέτειας αφηγείται την ιστορία μιας παρέας πιτσιρικιών (ανατριχιαστικά καλή η Elle Fanning) που προσπαθούν να επιβιώσουν της επίθεσης ενός μυστηριώδους τέρατος.
Ο Abrams παίζει με τη φόρμα και τις ευαισθησίες ενός οικογενειακού χολιγουντιανού σινεμά που έχει πεθάνει, ενός σινεμά όπου τα πάντα ξεκινούν και τελειώνουν στους χαρακτήρες, σε ένα δεσμό ραγισμένο, σε ένα βλέμμα ή ένα άγγιγμα φευγαλέο, σε ένα αντικείμενο που σημαίνει ένα σωρό ειπωμένα κι ανείπωτα πράγματα. Το πιο υπέροχο φινάλε της χρονιάς.
8. “Ένας Χωρισμός”
(A Separation, του Asghar Farhadi)
Ένα ζευγάρι χωρίζει στο σύγχρονο Ιράν επειδή εκείνη θέλει να ζήσουν σε ένα καλύτερο περιβάλλον για την κόρη τους, ενώ εκείνος θέλει να μείνει πίσω για να φροντίσει τον άρρωστο πατέρα του.
Αυτό που ακολουθεί είναι μια κλινικής ακρίβειας καταγραφή της προσπάθειας τους να ελιχθούν μέσα σε ένα νομικό σύστημα που απαιτεί πειστήριο για την κάθε θύμηση, την κάθε σκέψη και το κάθε συναίσθημα, καθώς κάθε σπιθαμή ανθρωπιάς σβήνει υπό το βάρος υπολογισμένων αναπαραστάσεων και μαρτυριών περί ηθικής και δικαιοσύνης.
7. “Φιλενάδες”
(Bridesmaids, του Paul Feig)
Πίσω από το προσωπείο του κυνικού σπρωξίματός του ως “Hangover-για-γυναίκες”, αυτό το φιλμ -λίγο υστερικά αστεία κωμωδία, λίγο πορτρέτο της γυναικείας ψυχής με ίσα μέρη ευαισθησίας και κάφρικου χιούμορ- παίρνει όλα τα συστατικά της oeuvre του Judd Apatow και τα εφαρμόζει πολύ πιο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε άλλη εκ των ταινιών του.
Οι Paul Feig και Kristen Wiig (σκηνοθέτης και σεναριογράφος-πρωταγωνίστρια) κατάλαβαν πολυ απλά πως οι ταινίες του Apatow πάντοτε ήταν γυναικείες, αλλά το χιούμορ τους αντρικό. Ακούγεται λάθος, όμως το αποτέλεσμα είναι τόσο σωστό.
6. “Στην Καρδιά του Χειμώνα”
(Winter’s Bone, της Debra Granik)
Μια έφηβη κοπέλα κάπου στο έρημο τοπίο του Αμερικάνικου χειμωνιάτικου νότου αναζητά τον πατέρα της έχοντας να αντιμετωπίσει την εχθρική κοινότητα και το βάρος της ίδιας της κληρονομιάς της. Ο ορισμός του πώς μπορείς να κάνεις τόσα πολλά με τόσο λίγα. Φοβερά πλούσια ιστορία (σε σκιαγράφηση χαρακτήρων και καταγραφή της δυναμικής του συνόλου και της οικογένειας) με λίγα και μεστά λόγια. To καστ είναι, ανεξαιρέτως, θαυμάσιο.
5. “Παγιδευμένη Ψυχή”
(Insidious, του James Wan)
Όλα τα έχουμε ξαναδεί -το πνεύμα που καταλαμβάνει το μικρό γιο, το στοιχειωμένο σπίτι, την οικογένεια υπό κατάρρευση- αλλά όχι έτσι ακριβώς, και σίγουρα όχι τόσο τρομακτικά.
Ο Wan (σκηνοθέτης του πρωτότυπου, φανταστικού “Saw” προτού αυτό εκφυλιστεί στην torture porn αηδία που είναι σήμερα) δεν περιορίζεται στο σκοτάδι (ή στο φως), δεν εκμεταλλεύεται ασφυκτικά κοντινά πλάνα, δεν επαφίεται στα φτηνά τινάγματα.
Παρά απλώνει τον τρόμο σε ορθάνοιχτα κάδρα αφήνοντάς σε να μαντεύεις (να προσπαθείς δηλαδή) από πού θα σου έρθει, μπλέκει το υπαινικτικό με το προφανές, το σκοτάδι με το φως, το φόβο με την αγωνία, τον ήχο με την απουσία του, παραδίδοντας την πιο τρομακτική ταινία που έχουμε δει εδώ και χρόνια, ένα μεταφυσικό θρίλερ αποφασισμένο να σε κάνει να ικετέψεις σε μια ανώτερη δύναμη ώσπου να νιώσεις ασφαλής (;) όταν όλα τελειώσουν.
4. “Το Δέντρο της Ζωής”
(The Tree of Life, του Terrence Malick)
Η απώλεια της αγνότητας και η εύρεση του θεού στις λεπτομέρειες, η κοσμογονία/γέννηση και η καταστροφή/θάνατος ως ένα και το αυτό, σε μια αλληλουχία μερικών εκ των ωραιότερων εικόνων που έχουμε δει ποτέ στο σινεμά. Και αυτό συμπεριλαμβάνει τόσο το σχεδόν δίχως λόγια πρώτο μέρος της ταινίας, όσο και την προσγείωση στα προάστια των ‘50s, όπου οι διαφορετικές διαδρομές της ζωής συναντώνται στην ιστορία ενός μικρού αγοριού που μαθαίνει τι θα πει να χάνεται η αθωότητα.
3. “Μέσα από τις Φλόγες”
(Incendies, του Denis Villeneuve)
Εντάξει να κλαις με κάτι συγκινητικό, αλλά όταν κλαις με κάτι σοκαριστικό δε νιώθεις να ταράζεσαι συθέμελα;
Σε αυτή την αυθεντικά αρχαιοελληνικής υφής σύγχρονη τραγωδία, μια μητέρα αφήνει στα δύο παιδιά της μια διαθήκη που έρχεται με δύο ‘αποστολές’: Να βρουν τον πατέρα που νόμιζαν πως είχε πεθάνει και τον αδερφό που δεν ήξεραν πως είχαν, και να παραδόσουν στον καθένα τους από ένα γράμμα - μόνο τότε θα μπορέσει να αναπαυθεί εν ειρήνη.
Αυτό που ξετυλίγει αριστοτεχνικά ο ικανότατος Καναδός σκηνοθέτης Denis Villeneuve είναι μια ιστορία πολλαπλών επιπέδων και αφανών δεσμών η οποία συνδέει το προσωπικό με το πολιτικό και το θρησκευτικό με τρόπο που μπορεί να παρομοιαστεί μόνο με κλωτσιά στο στομάχι. Κι άλλη μία. Κι άλλη μία. Κι άλλη μία.
2. “Οι Πρωτάρηδες”
(Beginners, του Mike Mills)
Οι αναμνήσεις μιας ζωής γίνονται ένα σε αυτή την γλυκόπικρη βιωματική ιστορία, όταν ο πατέρας ενός νεαρού άντρα (έξοχοι οι Christopher Plummer και Ewan McGregor αντίστοιχα) του ανακοινώνει πως είναι γκέι και προχωρά να ζήσει τα τελευταία χρόνια του έχοντας ανακαλύψει τον εαυτό του από την αρχή.
Τα όρια ανάμεσα στο τώρα, στο τότε και στο ίσως εξαφανίζονται πλήρως καθώς ένα άγγιγμα, ένα αντικείμενο, μια λέξη, μπορούν να συνδέουν διαφορετικές στιγμές και ξεχωριστά πρόσωπα μιας ολόκληρης ζωής, σε μια ολοκληρωμένη -όσο και ατελή- σπουδή πάνω στον έρωτα, την αβεβαιότητα, την προσωπική αναζήτηση, την οικογενειακής θαλπωρή. Και, τελικά, πάνω σε όλα όσα μας κάνουν αυτό που είμαστε. Πάντα, σε όλα, πρωτάρηδες.
1. “Drive”
(του Nicolas Winding Refn)
Νεο-ρετρο-νουάρ αισθηματική περιπέτεια (αν πρέπει να πεις πως είναι Κάτι), με έναν κατά βάση σιωπηλό άντρα να οδηγάει, να δρα, να αισθάνεται κρατώντας ένα τιμόνι.
Στο “Drive” οι κινηματογραφικοί κώδικες των ειδών καταρρέουν και ξαναγεννιούνται ως ένα, ενιαίο, αδιαίρετο σινεμά.
Για το ποίημα του Refn είχαμε γράψει πως “πρόκειται για έναν αληθινό θρίαμβο του σινεμά, για αγνό ένστικτο, έρωτα, αδρεναλίνη, βία, ‘80s μαγεία”.
Τη συναισθηματική μας φόρτιση τη στιγμή που πρωτοείδαμε να πέφτουν οι τίτλοι τέλους της ταινίας, θα τη θυμόμαστε για πολύ καιρό.
